Yapay Zeka Nedir? Yapay Zekanın Alanları Nelerdir?

Yapay Zeka Nedir? Yapay Zekanın Alanları Nelerdir? yazım ile benim yavaştan giriş yaptığım bir konudur. Yakın bir zamanda yapay zekayla ilgili dersler yazmaya da başlayacağız. Eh, madem başlayacağız o zaman ne nedir kısmından başlamak gerekir değil mi?

Yapay Zeka Nedir?

Adından da anlaşılacağı gibi, insanlar tarafından programlanmış olan, bir insan gibi davranabilen, konuşabilen ya da yazabilen, muhakeme yapabilen ve verilen probleme en uygun çözüm yollarını verebilen uygulamalardır. Seslari algılayıp konuşabilme, yazılanları algılayıp cevap verebilme, resimleri ve videoları inceleyip haklarında bilgi verebilen, öğrendikleri ile en rasyonel ve mantıklı sonuçlara ulaşabilen uygulamaların ana başlığıdır desek yanlış olmaz. Kısacası, makinaların insanlar gibi davranmasını sağlar.

Bir kısım insan yapay zekanın insanların sonlarını getireceğini düşünürken, bir kısım ise hayatımızı daha da kolaylaştıracağını savunuyor.  Sinema sektörü bile bu düşüncelerden çok ektileniyor. Bir çoğumuzun severek izlediği Terminator filmi buna örnek verilebilir. Bunun gibi yapay zekanın insanların sonunu getirdiği bir çok sinema filmi de mevcut.

Yapay zekanın insanların sonunu getirir mi getirmez mi şuanda bilemiyoruz. Ama bana sorarsanız yapay zeka uygulamaları geliştirmeleri belirli güvenlik prosedürleri altında yapılmalıdır. Gerekirse bu güvenliği de ülkelerin bizzat kendileri koymalıdır.

Yapay Zeka Alanları Nelerdir?

Neredeyse her sektöre giriş yapmış durumda. Web sitelerin sağ alt kısımlarında yer alan chatbot’lardan, uzaysal hesaplamalar yapan uygulamalara, tıp sektöründen telesekreter uygulamalarına kadar hayatımıza dokunmaya çoktan başladılar.

Yapay zeka uygulamalarını tek başlıkta ele almamız mümkün değil. Birçok alt başlığı var ve bu alt başlıklarda neredeyse bir sektör boyutundadır.

Makina Öğrenmesi

Makina öğrenmesi, yapay zeka uygulamasına verilen bilgileri kullanarak en mantıklı sonuçlara ulaşmaya çalışan uygulamalardır. Her problem ve çözümden sürekli öğrenirler. Öğrendikleri ile yeni problemlere cevap verirler ve gerekli raporlamaları verirler. Örnek vermek gerekirse,

Bir yazıcınız var diyelim. Satışı yapan firmanın web sitesine girdiniz ve sorununuzu dile getirdiniz. Sorunu ilettiğinizde size cevap veren şey de yapay zeka olsun. Bu yapay zeka o güne kadar öğrendiklerinden yola çıkarak size en çok çözüme ulaşmış işlem sıralarını size sunuyor. Yapay zeka sorununuza çözüm bulamazsa gerçek bir insana bağlanıyorsunuz ve çözümü alıyorsunuz. Bu yapay zeka bu çözüm yolunu da öğreniyor. Başka bir geldiğinde ise öğrendiği yeni çözümü de sunmaya başlıyor. bu şekilde giderek öğreniyor ve bir süre sonra artık gerçek bir insana gerek kalmadan bütün sorulan soruları cevaplıyor.

Başka bir örnek de vermek gerekirse,

Bir mağazada satışları inceleyen bir yapay zeka olsun. Bu yapay zeka satışları kontrol ettiğinde cips alanların meyve suyu yada kola da aldıklarını fark ediyor. Sizde bu raporlardan yola çıkarak cipsler ve içecekleri birbirlerine çok daha yakın konumlara koyuyorsunuz. Bir süre sonra da cips, kola ve meyve sularında satışların daha da yükseldiğini fark ediyorsunuz.

Bu gibi örnekler daha da çoğaltılabilir. Bu gibi işlemler yapay zekaların öğrenebilme kabiliyetleri ile ortaya çıkıyor. Bu açıdan bakıldığında hayatımızı kolaylaştırdıklarını görebiliyoruz.

Derin Öğrenme

Derin öğrenme teknik olarak Makina Öğrenmesi konusunun alt başlığıdır. Farkları ise derin öğrenme beyin gibi çalışır. Daha çok muhakeme yeteneği ön plana çıkar. Bu konu için de şöyle bir örnek verelim.

Bir resim gösteriyoruz. Bu resimde yeşil renkli ve yuvarlak yuvarlak şeyler var. Hepsi birbirlerine yapışık bir şekilde duruyor. Bu resimdeki meyvenin ne olduğunu çoktan anladınız değil mi? Sizin bu resme bakıp ne olduğunu anladığınız gibi makinanın da anlayabilmesi yeteneğini sağlayan konu derin öğrenmedir. Gösterilen resimde neler olduğu bir insan gibi söyleyebilme yeteneğini derin öğrenme kazandırabilir.

Yapay Zeka Uygulama Alanları Nelerdir?

Ses Tanımlama

Görüntü Tanımlama

Doğal Dil İşleme

Muhakeme Yapabilme

Veri Görselleştirme

Bu başlıklar yapay zeka uygulama alanları olarak görülebilir.

Ses Tanımlama

Duyduğu sesi tanımlayabilme, sesi yazıya dönüştürebilme gibi şeyleri yapabilmektir. Telefonlarımızda bulunan Siri, Cortana gibi sanal asistanlar bu başlığa örnek olarak verilebilir. Bu gibi ve kişisel ses tanımlama uygulamaları bu alana örnek verilebilir. Hatta bir ara duyduğu konuşmaları anında farklı dillere çeviren bir cihaz reklamı vardı her yerde… Hatırladınız mı? O cihazda bu alana örnek verilebilir.

Görüntü Tanımlama

Derin öğrenme kısmında verdiğimiz üzüm örneği aslında tam olarak buraya giriyor. Gördüğü resimdeki varlıkları tanımlayabilen uygulamalar bu alana girmektedir.

Doğal Dil İşleme

Buna en yakınımızdan bir örnek vermek gerekirse, Google’nin “Did You Mean?” yani “Bunu mu demek istediniz?” özelliğini gösterebiliriz. Hangi dilde olursa olsun yazdıklarımızı anlayabiliyor. Hatta yanlış yazdığımız kelimeleri bile düzeltebiliyor. Bu doğal dil işleme başlığına verilecek en güzel örnektir.

Muhakeme Yapabilme

“Birbirine karşı savları olan iki yanı dinleyerek bir yargıya varma, yargılama.”  Bu muhakemenin tanımıdır. Bu alan şüphesiz en zor alandır. Buna verilebilecek bir örnek şu olabilir. Yapay zekanın bir hakim olarak görev yapabilmesi olabilir. Bütün delilleri inceleyip, tanıkları dinleyip kimin suçlu kimin suçsuz olduğunu çözebilme yeteneğidir.

Veri Görselleştirme

Veri görselleştirme işlemi , genellikle tıp sektöründe kullanım buluyor. Aslında bütün sektörler için kullanılabilecek bir alandır. Veri görselleştirme işlemleri elimizdeki verileri Chart ‘lar üzerinde göstermek. Chart dediğimiz şey ise grafiklerdir. Pasta grafiği, çubuk grafiği vs. vs. şeyler yani.

Örneğin, Bir hastaneye son bir ayda gelen hastaların şikayetlerini analiz edip grafikler üzerinde bir bölgede bir hastalığın salgın olup olmadığını ve hastaların nasıl hasta olduklarını, şikayetlerini gösterebilir. Bu sayede bu grafikleri inceleyen insanların bu hastalığın kök sebebine kadar inebilmelerine yardımcı olabilir.

Bu bölüme sayısız alt başlık ekleyebiliriz. Burada ben sadece ana başlıklardan bahsettim. İsterseniz sadece alt başlıklar olarak vereyim ve hayatımıza ne kadar girdiklerini, ne gibi faydalar gördüğümüzü görelim.

• Güvenlik İçin Tahmini İstihbarat ve Analiz
• Güvenli Haberleşme
• Aldatmaca Güvenliği
• Otonom Siber Güvenlik Sistemleri
• Akıllı Güvenlik Sistemleri
• Robotik Süreç Otomasyonu
• Bakım Tahmini
• Üretim Analizi
• Envanter ve Tedarik Zinciri Optimizasyonu
• Robotik
• İşbirlikçi Robot
• Kasiyersiz Ödeme
• Sürücüsüz araçlar
• Araçların Siber Güvenliği
• Görüş Sistemleri
• Sürüş Asistanı
• Geo-Analiz Platformu
• Konuşma Analizi
• Gerçek Zamanlı Analiz
• Görüntü Tanıma ve Görsel Analiz
• Sesten Otomatik Konuşmacı Tanımlama
• Optik Karakter Tanımlama (OCR-Optic Character Recognition)
• Otomatik Haber Özetleme
• Medya Analizi
• E-Ticaret Analitiği
• Hasta Verisi Analizi
• Kişiselleştirilmiş İlaçlar ve Tedaviler
• İlaç Keşfi
• Gerçek Zamanlı Önceliklendirme ve Triyaj
• Erken Teşhis
• Destekli veya Otomatik Teşhis ve Reçete
• Hamilelik Yönetimi
• Tıbbı Görüntüleme Çözümleri
• Sağlık Alanında Pazar Araştırması
• Gen Analizi ve Düzenlenmesi
• Cihazların ve İlaçların Etkinlikleri Karşılaştırılması
• Vücut Tarayıcıları
• Kalite Kontrol
• Kişiselleştirilmiş Öğrenme Uygulamaları
• Kaynağa Evrensel Erişim Özgürlüğü
• Yönetici/Öğretmen Görevlerinin Otomatikleşmesi
• Sahtekarlık Tespiti
• Sigortacılık ve Sigorta Teknolojisi
• Finansal Analiz Platformu
• Kredi Verme ve Puanlaması
• Yasal Uygunluk
• İşe Alım
• Performans Yönetimi
• Çalışan Koruma Yöntemi
• İK Analizi
• Sözleşme Taslakları Oluşturma ve Yönetimi
• Dosya/Belge İnceleme
• Karar Tavsiye Sistemleri
• Fiyatlandırma Optimizasyonu
• Mağazacılık Optimizasyonu (Fiziksek Yerleşim Belirleme)
• Raf Denetimi / Analizi
• Ürün Bilgi Yönetimi
• Görsel Arama Yeteneği
• Nöropazarlama/ Neuromarketing
• Bağlam Bilinçli/İçerik Duyarlı Pazarlama
• Üçüncül Verilerin Devreye Alınması
• Yeniden Hedefleme
• Savunuculuk ve Sadakat Pazarlaması
• Sosyal Medya Optimizasyonu

Bu liste daha da uzatılabilir. Ben sadece bir kısmını aldım. Bu başlıkları tam açıklamaları ile görmek isterseniz buradaki linke tıklayabilirsiniz. Çok kaliteli ve kapsamlı bir yazı hazırlamışlar.

Yapay Zeka Geleceği

Dediğimiz gibi insanlar iki gruba ayrılmış durumda. Bir kısmı sonumuzu getireceğine bir kısmı da hayatımızı daha da kolaylaştıracağı yönünde düşünüyor. Örneğin Tesla Şirketinin kurucusu ve CEO’su Elon Musk yapay zekanın gelişiminden endişe duyduğunu belirtmişti.

Ünlü fizikçi Stephan Hawking ise “Yapay zeka insanlığın son buluşu olacak.” demişti.

Bu kişilerin tam tersi olarakda Facebook’un kurucusu Mark Zuckerberg ise “Bu konuyla ilgili görüşlerim gayet net. İyimserim. Hayırcıları ve kıyamet senaryosu uyduranları anlamıyorum. Gerçekten olumsuz ve bazı yönlerden de sorumsuz buluyorum” demişti.

Yani insanlar aslında bu konuda net olamıyorlar. Hiç kimse %100 iyi yada kötü diyemiyor.

Ben yapay zekanın iyi olacağını düşünüyorum. Ancak yapay zeka geliştirmelerinin takip edilmesi ve kontrollü bir şekilde geliştirilmesi gerektiğini düşünüyorum.

Sonuç ne olursa olsun bundan kaçış yok. Kıyametimiz mi olacak yoksa yükselişimiz mi olacak bu günden bilemeyiz.

Yapay zeka konulu diğer yazılarım için tıklayabilirsiniz.